In the spotlight: Robert Downey jr.

Tekst: Evelien Berkemeijer

30/11/2025

Als je op zeer jonge leeftijd in aanraking komt met drugs is het moeilijk om deze verslaving te overwinnen. Dat heeft acteur Robert Downey jr. zelf ervaren. Op zijn achtste raakte hij dankzij zijn vader verslaafd, waardoor hij later in zijn leven geregeld in de problemen kwam. ’Alsof ik een geweer in mijn mond heb.’

Robert Downey jr. werd geboren op 4 april 1965 in Manhattan, New York. Zijn vader was filmmaker en zijn moeder actrice. Het gezin verhuisde vaak vanwege zijn vaders filmprojecten en leefde dan weer bijna in armoede en dan weer in rijkdom, afhankelijk van het succes van deze films.

Ouders van Robert Downey jr.

Van het succes van deze films. Robert’s vader was drugsverslaafd en zijn moeder alcoholiste. Omdat hij als kind ’omringd was door drugs’ kwam Robert er zelf al vroeg mee in aanraking. Zijn vader liet hem op zijn zesde marihuana roken en ook gebruikte hij op jonge leeftijd al eens cocaïne. Drugsgebruik werd de emotionele band tussen vader en zoon. ’Als mijn vader en ik samen drugs gebruikten, was het of hij zijn liefde voor mij probeerde te uiten op de enige manier die hij kende.’ Na de scheiding van zijn ouders ging de toen twaalfjarige Robert bij zijn moeder in New York wonen.

Een acteerrol die dichtbij komt

In 1987 speelt Robert in Less Than Zero een drugsverslaafde rijkeluisjongen die de controle over zijn leven kwijtraakt. Zijn alom geprezen acteerwerk werd in de media omschreven als ’wanhopig ontroerend’, maar voor de acteur zelf was de film funest. ’De rol was voor mij als de Geest van Toekomstige Kerst’, zei Robert eens, verwijzend naar Charles Dickens’ boek A Christmas Carol. Zijn drugsverslaving leidde er namelijk toe dat hij in het echte leven een ’overtreffende trap van het personage’ werd. Kort na de voltooiing van de film werd Robert voor het eerst opgenomen in een afkickkliniek. In de jaren daarna volgden meerdere interventies en opnames en zelfs arrestaties en gevangenisstraffen.

Tekst gaat verder onder foto.

Gevangenis

In 1992 kreeg Robert nog een nominatie voor een Oscar voor zijn rol als Charlie Chaplin in Chaplin, maar daarna ging het mis. Tussen 1996 en 2001 werd de acteur meermaals gearresteerd op beschuldiging van bezit van onder meer cocaïne, heroïne, marihuana en een vuurwapen. Hij volgde afkickprogramma’s en zat een tijdje in de gevangenis. In 1999 verklaarde hij aan de rechter: ’Het is alsof ik een geweer in mijn mond heb, ik heb mijn vinger aan de trekker en ik hou van de smaak van het metaal van het geweer’. Hij zei sinds zijn achtste verslaafd te zijn aan drugs omdat zijn vader hem die had gegeven.

Dieptepunt

Na een gevangenisstraf van bijna een jaar kwam Robert in 2000 onverwacht vrij. Een week later werd hij gecast voor een bijrol in de tv-serie Ally McBeal. Later dat jaar werd hij opnieuw gearresteerd op verdenking van drugsbezit. Toen Robert in april 2001 voorwaardelijk vrij was, trof een politieagent hem op blote voeten zwervend door Los Angeles aan. Hij werd gearresteerd op verdenking van drugsgebruik, maar een paar uur later weer vrijgelaten, terwijl er cocaïne in zijn bloed werd gevonden. Hij verloor zijn rol in Ally McBeal, ondanks dat zijn personage de kijkcijfers van de serie nieuw leven in had geblazen. Ook kostte het hem zijn rol in de film America’s Sweetheart en annuleerde Mel Gibson zijn Hamletproductie, waarin Robert de titelrol zou spelen. Robert bracht een jaar door in een afkickkliniek. Toen hij hieruit kwam, was hij dakloos en was zijn bankrekening zo goed als leeg.

Na vijf jaar van drugsmisbruik, arrestaties, afkicken en terugvallen was hij klaar om te werken aan een volledig herstel van zijn verslaving en een terugkeer naar zijn acteercarrière. Zijn eerste acteerklus kreeg hij in augustus 2001: playbacken in Elton Johns videoclip I Want Love. Doordat zijn goede vriend Mel Gibson zijn verzekeringsgarantie betaalde voor The Singing Detective was Robert twee jaar daarna weer op het witte doek te zien. Vanaf dat moment ging zijn carrière voortvarend.

FOTO HEADER: VARIETY VIA GETTY IMAGES