Etiket van de Zonnekoning
25/05/2025
Deze column is gepubliceerd in Weekend nummer 21
Ze keek me aan alsof ze iets heel smerigs rook. Ik vertelde haar dat ik binnenkort spreek tijdens een etiquettediner. Zij vond: “Etiquette en protocol, dat is toch niet meer van deze tijd? Zeker in deze tijd van inclusiviteit.” Ik ben het daar niet mee eens. Volgens de traditie zou je op een diner bij het ene gerecht met je ene tafelgenoot moeten spreken en bij het volgende gerecht met de partner aan je andere kant. Inclusief: zo sluit je niemand buiten.
Moderne etiquette is ook: als je twijfelt of degene die je ontmoet nou een man of vrouw is, of misschien non-binair, voelt het misschien gek om het te vragen. Je zou ook bij jezelf kunnen beginnen. “Hallo, ik ben Rick, ik gebruik hij/hem als voornaam woorden.” Het verandert mee. De dame met wie ik sprak, herinnerde me aan een uitspraak van Willem Alexander. “Hij is gelukkig niet zo’n protocolfetisjist.” Dat mensen hem gewoon mogen aanspreken zoals ze dat zelf willen. Ik weet zeker dat de koning stiekem meer op heeft met protocol dan hij openbaar zou verkondigen.
Op de laatste avond van het staatsbezoek aan Cyprus waren koning Willem-Alexander en koningin Máxima gastheer en gastvrouw tijdens een concert, waarbij de Cypriotische president de hoofdgast was. Dat betekent dat het koningspaar de taak heeft om hem te ontvangen. Maar of die nou te laat was of er sprake was van miscommunicatie, Willem-Alexander en Máxima stonden tergend lang aan de straat de avondspits gade te slaan, tot ze onverrichter zake terugkeerden naar binnen. Ze deden hun best om het ongemak te verbergen.
Als de spreekwoordelijke koninklijke trein gaat rijden, dan is die dienstregeling tot op de minuut gepland. En wordt er achter de schermen contact gelegd, zodat bijvoorbeeld de adjudant de koning op het juiste moment kan informeren, zodat alles tot in perfectie loopt. Etiquette en protocol werden vroeger bepaald en ingesteld door en voor koningen. Het hele woord etiquette al: in en om het paleis van de Zonnekoning stonden overal ’etiketten’ met voorschriften waar het plebs zich aan diende te houden in de strikte hiërarchie rondom koning Lodewijk XIV. Etiquette van nu evolueert door het volk. Wordt het beter en leuker zonder etiquette? Ik ben van mening van niet.
In de maatschappij anno nu draait het meer om persoonlijke vrijheid, hoffelijkheid komt op een veel lagere plaats. Je hoeft niet lang te scrollen voor je de eerste persoonlijke aanvallen tegenkomt. Zijn het niet Henk en Ingrid, dan zijn het wel Donald en Volodymyr. Het zit hem ook in kleine dingen. Ik zie steeds vaker bij de kassa: “Ik wacht graag tot u uw telefoongesprek heeft afgerond.” Je gaat niet bellen terwijl je vindt dat iemand jou moet helpen, dat is respectloos. Oortjes doe je uit, zeker bij begroetingen, en ook je zonnebril zet je dan af. Toch houdt onze eigen Máxima haar zonnebril vaak op. Van een van haar assistenten heb ik weleens gehoord dat ze veel last heeft van fel licht. Maar hoe kan iemand dat weten die haar voor het eerst ontmoet? Dus: meld het even, of éven die bril af bij het ontmoeten, daarna kan de bril prima weer op.
Als ik ergens over etiquette spreek, gaat het vaak over foutjes die anderen maken. Vaak komt dan een voorbeeld van de Oranjes ter sprake. Dat ze bij het toosten altijd hun wijnglas bovenaan vastpakken. Willem-Alexander en Máxima doen dat naar mijn idee pas sinds ze koning en koningin zijn. Als een teken van hun rang. Het gewone volk mag dat namelijk niet. Waar wijnkenners het gooien op het verwarmen van de wijn, is het aloude idee dat het volk minder fris zou ruiken en daarmee de smaak zou bederven. Voor de koning en koningin geldt dat natuurlijk niet. Etiquette, het is als autorijden. De basis blijft er altijd in zitten en zorgt ervoor dat je hopelijk niet botst…
Beeld: Getty Images
Deze column is gepubliceerd in Weekend nummer 21, nú in de winkel! Of lees ‘m online. Liever bestellen? Dat kan hier.
LEES OOK
Wat speelt er momenteel bij de royals? Je leest het elke week in de column van Royalty-verslaggever Rick Evers. Sinds 2010 volgt hij het koningshuis op de voet en is regelmatig te zien en te horen op de tv en de radio.
Uit andere media
Meer van Rick
