Column: geen foto, geen deal

Tekst: Evelien Berkemeijer

21/12/2025

Deze column komt uit Weekend editie 51.

Wie denkt dat de halfjaarlijkse fotosessie van de Oranjes een aardige traditie is, vergist zich. Het is geen kerstkaart, geen familie-uitje met camera’s, geen vrijblijvende geste richting het publiek. Het is een cruciaal agendapunt in de Oranjeagenda. De foto is de tegenprestatie voor de mediacode, de door de RVD aan de pers opgelegde afspraak om de Oranjes in privétijd met rust te laten. In ruil voor twee momenten van een geregisseerd inkijkje in het privéleven volgen weken van vrijheid, een vakantie zonder het gevoel te hebben opgejaagd te worden. De tijd dat de Oranjes in vakantietijd werden bespied vanaf bootjes bij hun vakantiehuis ligt al decennia achter ons. Juist daarom is het opvallend dat die foto dit jaar uitblijft. Zonder toelichting.

Allereerst een misvatting de wereld uithelpen: de mediacode is geen contract. De RVD stelde die eenzijdig op. De mediacode rust op wederkerigheid. Wie zich eraan houdt, terughoudend is rondom het privéleven van de koninklijke familie, wordt uitgenodigd voor een fotomoment. Die afspraak heeft zijn beste tijd gehad. De foto’s zijn voorspelbaar, de antwoorden op persvragen ook. Het achterste van de tong komt zelden dichtbij. Desondanks bevestigt het fotomoment: het ritueel gaat door, de afspraak geldt nog. Rituelen functioneren zolang ze worden herhaald.

Al jaren zien we geen foto’s meer vanuit Lech. De Oranjes gaan nog wel, maar het bleek steeds lastiger om daar als gezin compleet te zijn, nu drie dochters er drie verschillende agenda’s op nahouden. En begrijpelijk, de koning en koningin willen niet met een incompleet gezin voor de vaderlandse pers poseren. En dus was de zomerfotosessie niet meer standaard de start van de vakantie, maar een moment dat tussen armbreukherstel, tentamens of vakantieplannen paste. De vaste setting in Lech verdween en het wintermoment verhuisde naar een moment vlak voor de kerst. In de Nieuwe Kerk, het Begijnhof of gewoon bij de kerstboom voor Paleis Huis ten Bosch.

Dit najaar blijft de agenda leeg. Waarom? Is er écht geen moment waarop de Oranjes samenzijn? Natuurlijk wel. Het koninklijk gezin stapt met kerst op het vliegtuig en keert vlak voor de nieuwjaarsontvangsten terug. En met kerstavond is de familie naar verluidt als vanouds bijeen op Kasteel Drakensteyn, waar gezamenlijk gegeten wordt om vervolgens naar de kerk te gaan. In andere monarchieën zou zoiets als mediamoment kunnen fungeren. Een pr-moment: het maakt ze benaderbaar, net zoals zoveel gezinnen óók met grootmoeder, ooms, nichten naar de kerk gaan. Even met de hele familie poseren voor Drakensteyn en vervolgens de kerstnacht in. Maar voor de Oranjes blijkt het uitgesloten.

Het uitblijven van een fotomomentje – waar hebben we het eigenlijk over? – groeit uit van logistiek probleem tot een communicatieve beslissing. Wie een afspraak eenzijdig opschort, zonder uitleg, verandert de aard van de deal. Niet juridisch, maar symbolisch. De pers houdt zich aan de mediacode omdat zij er iets voor terugkrijgt: toegang, voorspelbaarheid, momenten van zichtbaarheid.

Zijn media verplicht de Oranjes met rust te laten in hun vrije tijd? Nee. Rechters, onder meer bij het Europees Hof, hebben bepaald dat beroemdheden en royals in het openbaar nu eenmaal meer te dulden hebben dan een willekeurige burger. En dus moeten ze er rekening mee houden gefotografeerd of gefilmd te worden.

2025 was het jaar dat de mediacode 20 jaar bestond, het jaar dat de jongste dochter 18 werd. Een code die bedoeld was om drie dochters in vrijheid de weg naar de volwassenheid te bieden. Die tijd is voorbij. Dat er nu – zonder bericht – geen fotomoment is, betekent dat de bevestiging van de deal tussen Oranjes en de media ontbreekt.

De foto was nooit zomaar een foto. Het was een handdruk. Zonder handdruk rijst onvermijdelijk de vraag: is er nog een deal?

Bestel je Weekend met meer royaltynieuws hier en lees hier meer columns van Rick Evers.

FOTO: NL BEELD/PATRICK VAN ERNST