Column Marc van der Linden – Het begin van het einde?

22/03/2021

Wordt het Harry en Meghan-interview straks aangewezen als het begin van het einde van de Britse monarchie? Maakt het gesprek met de zoon van Diana en diens echtgenote af waar Diana al mee begonnen was: de monarchie zo ernstig beschadigen dat die uiteindelijk instort? Het is zo dat bij dit soort kwesties republikeinse sentimenten altijd boven komen en dat de steun voor de monarchie een flinke klap krijgt, maar de motivaties van de mensen ligt mijlenver uit elkaar. De een vindt dat de monarchie moet stoppen omdat je het de mensen achter de titels niet meer kunt aandoen hun leven te moeten geven aan iets waarvoor ze zelf nooit hebben gekozen. De royals moeten van de beperkingen die die status hun geeft, verlost worden. Anderen vinden dat de monarchie op historische gronden niet mag verdwijnen en houden daarmee in feite één familie gegijzeld binnen de paleismuren, waar ze in prachtige kostuums dag in dag uit toneelstukjes opvoeren. Ook dat is bepaald mensonterend, want je eigen persoonlijkheid kan dan nauwelijks tot uiting komen. Onder overtuigde republikeinen zijn er ook verschillende bloedgroepen. Een deel heeft een hekel aan de heersende familie en zou daar liever andere figuren zien. Een ander bestempelt het systeem als ’geldverslindend’ en ’niet meer van deze tijd’. En dan is er de groep die zegt dat het gewoonweg ondemocratisch is dat iemands geboorteplek bepaalt of hij het staatshoofd gaat worden, ongeacht of die persoon er de kwaliteiten voor heeft. Voor dat laatste argument ben ik zelf wel gevoelig. Het minste wat je van een toekomstige koning of koningin moet kunnen verwachten, is een goede opleiding en aanvaarding van de democratische principes. Daarnaast moet er grote transparantie zijn, zodat het staatshoofd niet achter de schermen de democratische machtsverhoudingen verstoort.

De realiteit leert echter dat het Koninklijk Huis duidelijk een X-factor heeft. Zeg maar iets extra’s dat de mensen toch meer verbindt dan ze zelf zullen toegeven of beseffen. De beschuldiging van racisme die Harry en Meghan uitten, is eigenlijk dodelijk. Voor politici die daarvan beschuldigd worden, betekent het terecht het einde, als het waar blijkt te zijn. Maar een koninklijke familie staat daar vreemd genoeg buiten, ook al zegt men daar ’prioriteit te geven aan diversiteit’ en ervoor te zorgen dat het personeel een goede afspiegeling is van hoe het nu gaat in Nederland en Engeland. Tegelijkertijd blijven de Oranjes en Windsors blanke protestantse families. Als dat natuurlijk zo is gebleven, is daar niets op tegen. Maar wat gebeurt er met ons allemaal als de toekomstige koning of koningin thuiskomt met een meisje uit Afrika of een jongen uit China gaat trouwen? De eeuwen aan portretten van vorige generaties in de paleizen zullen dan gaan veranderen. Het is triest om te zeggen, maar ik vrees dat dan pas de monarchie echt gaat wankelen. Daarmee zijn we geen racisten – officieel wel natuurlijk – maar geven we vooral aan dat we voor een monarchie kiezen omdat we het liefst alles laten zoals het was. En daarnaast: geen enkele rechtgeaarde republikein zal op zulke gronden de republiek willen uitroepen. Harry en Meghan hebben vele zaken aan het licht gebracht die we liever niet hadden geweten, maar vooralsnog staan er geen barricades voor Buckingham Palace.