Column Marcvanderlinden

Column Marc van der Linden – Dat had je nou niet moeten doen!

Het was het cadeautje voor Máxima waar het meeste over te doen was. En dat snap ik wel, want het is niet erg gebruikelijk dat een koning een onderscheiding geeft die doorgaans naar lagere leden van de konink­lijke familie en hogere leden van de hofhouding gaan. Op 6 mei tekende Willem-Alexander echter de Koninklijke Beschikking waarmee Máxima ter gelegenheid van haar vijftigste verjaardag en vanwege haar vele verdiensten voor het Koninklijk Huis het Grootkruis van de Huisorde van Oranje werd verleend. Het was zeker een uniek cadeau, want er zijn maar weinig mannen die hun vrouw zo’n ding bij het ontbijt op bed kunnen overhandigen. Ik had graag Máxima’s reactie gezien. ’Aaaah, precies wat ik wilde. Nu loopt Laurentien er niet meer alleen mee te pronken bij Prinsjesdag.’ Zonder ironie: het is een prachtig cadeau, dat maar weinig wordt uitgereikt. Maar Máxima kan er eigenlijk helemaal niks mee, want ze heeft twee onderscheidingen die hoger zijn. Eén ervan is het Grootkruis in de Orde van de Nederlandse Leeuw, de hoogste civiele onderscheiding van ons land. Het is de bedoeling is dat ze die draagt bij officiële gelegen­heden. Daarna komt het Grootkruis in de huisorde van de Gouden Leeuw van Nassau, die ze in 2018 kreeg, bij het staatsbezoek aan Luxemburg. Deze laatste is een bijzondere orde, omdat zowel de Nederlandse koning als de Luxemburgse Groothertog z’n handtekening moet zetten onder de beschikking van de toekenning. Deze orde zal Máxima vaker kunnen dragen. Bij bezoeken aan en van Luxemburg, mits er galakleding wordt gedragen. En misschien bij het diner voor de achttienjarige Amalia, die op die dag dezelfde onderscheiding kan verwachten. Waar bij mannelijke nakomelingen de onderscheiding vroeger al aan de wieg hing, is door Beatrix en groothertog Jan besloten dat deze zeldzame onderscheiding zou worden toegekend aan alle kinderen van het staatshoofd. Dochters van het staatshoofd krijgen de onderscheiding alleen niet bij hun geboorte – of bij de troonsbestijging – maar zodra zij achttien jaar zijn.

Ook het Grootkruis in de Orde van de Nederlandse Leeuw wordt dit jaar zeker nog één keer toegekend, want Amalia kan ook die onderscheiding verwachten als ze achttien wordt, net als haar vader en zijn broers. Er zullen nog veel onderscheidingen volgen, want ze worden royaal uitgedeeld bij staatsbezoeken. Wie voor het eerst als troonopvolger op staatsbezoek gaat, krijgt meestal een onderscheiding. Bij ’t eerstvolgende bezoek als koning of, in Amalia’s geval, koningin, volgt dan weer een andere onderscheiding.Het luistert dus nauw, die onderscheidingen, en daarom vond ik het zo raar dat de koning zijn jarige echtgenote er eentje gaf waarmee we de koningin waarschijnlijk nooit zullen zien. Want waarom zou ze ervoor kiezen een lagere orde te dragen dan de ordes die ze al heeft?Voor de duidelijkheid: de huisorde is de oranje sjerp met borstster die Laurentien op Prinsjesdag altijd draagt. Er zijn er maar weinig in omloop en ze worden zelden uitgereikt. Een huisorde is een orde die het hoofd van het Koninklijk Huis (de koning) kan toekennen aan personen die zich voor het koningshuis verdienstelijk hebben gemaakt. Omdat volgens de Grondwet ’de koning zelf zijn Huis mag inrichten’ is er geen handtekening van een minister nodig onder het besluit tot het verlenen van een onderscheiding in de Huisorde. De Huisorde van Oranje wordt verleend aan Nederlanders en buitenlanders die zich verdienstelijk hebben gemaakt voor de koning of voor het Koninklijk Huis. Nou, dat heeft Máxima zeker. Toekenning van de Huisorde is een volstrekt persoonlijke aangelegenheid van de koning, in tegenstelling tot een benoeming in de Orde van de Nederlandse Leeuw of die van Oranje-Nassau. Het is een besluit van de koning, dat wordt bestendigd met een Koninklijke Beschikking. Koningin Wilhelmina stelde de Huisorde van Oranje in op 19 maart 1905, koningin Juliana wijzigde in 1969 de statuten. Wilhelmina en Juliana deelden de huisorde veelvuldig uit, terwijl koningin Beatrix heel zuinig was, waardoor het ont­vangen van de Huisorde een specialere betekenis kreeg. Hoe speciaal ook, ik ben vooral benieuwd wanneer we Máxima met deze onderscheiding gaan zien.